کنگره علمی بزرگداشت حضرت آیتالله العظمی سید محمدهادی میلانی (ره) با هدف تحلیل ابعاد فقهی، اصولی، کلامی، تفسیری و تأثیرات اجتماعی و تمدنی این مرجع عالیقدر آغاز شد. این رخداد علمی همزمان با پنجاهمین سالگرد رحلت ایشان برگزار میشود و تلاش دارد تا جایگاه علمی، اخلاقی و تمدنی حضرت آیتالله میلانی (ره) را به عنوان اسوه مرجعیت دینی مبتنی بر عقلانیت، اخلاق و وحدتگرایی معرفی کند.
حضرت آیتالله العظمی سید محمدهادی میلانی (ره) (۱۲۷۴–۱۳۵۴ ش) از مراجع برجسته شیعه است که در عرصه فقاهت، حکمت اسلامی و مدیریت تمدنی حوزههای علمیه نقش شاخصی ایفا کرده است. نگاه اجتماعی، سیاسی و تمدنی ایشان و تأکید بر تربیت نخبگان و تقریب مذاهب اسلامی، مرجعیت ایشان را به الگویی پایدار در تاریخ تشیع بدل کرده است.
مقدمات و مطالعات پیش از برگزاری کنگره
آستان قدس رضوی با همکاری حوزه علمیه خراسان از بهمنماه ۱۴۰۳ سیاستگذاری برای برگزاری این کنگره را آغاز کرد. پیش از این، مطالعات گستردهای برای شناسایی نیازهای پژوهشی و تدوین محورهای علمی کنگره انجام شد. بررسی بیانات مقام معظم رهبری درباره حضرت آیتالله میلانی، مطالعه آثار منتشر شده از ایشان و مرور همایشهای پیشین، از جمله اقدامات اولیه برای آمادهسازی این رخداد علمی بود.
همچنین تحلیل محتوای همایش بزرگداشت آیتالله میلانی در قم در سال ۱۳۹۵ و همایش «اسوه فقاهت» در اسکو در مهر ۱۴۰۲، پخش مستند ۱۴ قسمتی «حدیث سرو» از شبکه چهار سیما و بررسی میزان ارجاع به دیدگاههای ایشان در دروس خارج مشهد و قم از دیگر اقدامات پیشین محسوب میشود.
ساختار سازمانی و شورای سیاستگذاری
سازماندهی کنگره شامل تشکیل شورای سیاستگذاری، تعیین ریاست، دبیر علمی و دبیر اجرایی و برنامهریزی محورهای محتوایی و اجلاسیههاست. شورای سیاستگذاری کنگره با حضور مدیران و اساتید حوزههای علمیه خراسان و قم و نمایندگان بنیاد پژوهشهای اسلامی و سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، به عنوان بالاترین نهاد تصمیمگیری، اهداف کلان، سیاستها و برنامههای پیشنشستها را تدوین کرد و بر اجرای دقیق آنها نظارت دارد.
ریاست کنگره بر عهده حضرت آیتالله رجبعلی رضازاده، دبیر علمی حجتالاسلام والمسلمین مهدی شریعتیتبار و دبیر اجرایی استاد غلامرضا جلالی تعیین شد.
اهداف و محورهای محتوایی کنگره
کنگره با هدف معرفی ابعاد اخلاقی، علمی، فرهنگی و اجتماعی حضرت آیتالله میلانی، ارائه الگوهای مدیریتی پیشگام در تحول حوزه و تعاملات جهانی، احیای آثار علمی و تدوین منهج فقهی، اصولی، کلامی و تفسیری ایشان برگزار میشود.
محورهای محتوایی شامل بررسی ابعاد علمی ایشان در فقه، اصول، اخلاق، عرفان، کلام و تاریخ ائمه معصومین (ع)، تحلیل اندیشه و زیست اجتماعی-سیاسی، تحولگرایی در نظام آموزشی حوزه با رویکرد تمدنی، تقریب مذاهب اسلامی و وحدت اسلامی، تعامل حوزههای علمیه شیعه و بررسی جایگاه خاندان میلانی در تاریخ تشیع است.
کمیته علمی و ستاد اجرایی
کمیته علمی کنگره با حضور جمعی از اساتید برجسته و با مسئولیت حجتالاسلام والمسلمین مهدی شریعتیتبار، بر کیفیت علمی برنامهها، ارزیابی مقالات و آثار، مدیریت پنلهای علمی و نظارت بر پیشنشستها تمرکز دارد. ستاد اجرایی کنگره نیز به راهبری دکتر عبدالحمید طالبی، رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، هماهنگیهای لازم برای برگزاری این رخداد را انجام میدهد و نمایندگان نهادها و موسسات فعال حوزه علمیه خراسان در آن، حضور دارند.
اهمیت و دستاوردهای کنگره
برگزاری این کنگره، فرصتی ارزشمند برای معرفی هرچه بهتر شخصیت علمی، اخلاقی و تمدنی حضرت آیتالله میلانی (ره) و احیای گفتمان مرجعیت دینی مبتنی بر عقلانیت، اخلاق و وحدتگرایی در جامعه علمی و دینی به شمار میرود و میتواند الگویی اثرگذار برای نسلهای آینده حوزههای علمیه ارائه دهد.
پیشنشستهای علمی و معنوی کنگره
در مسیر برگزاری کنگره، ۷ پیشنشست علمی و یک نشست معنوی برگزار شد که هر یک با محوریت یکی از ابعاد شخصیت و آثار حضرت آیتالله میلانی (ره) طراحی شده بود. نخستین پیشنشست با موضوع «آیتالله العظمی میلانی (ره) و تقریب مذاهب اسلامی و وحدت اسلامی» با سخنرانی آیتالله مبلغی، استاد درس خارج حوزه علمیه و عضو مجلس خبرگان رهبری، در مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (ع) در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ برگزار شد.
دومین پیش نشست با محور «منهج علمی و پیشگامی تحول در حوزه» با سخنرانی حجج اسلام محمدحسن ربانی بیرجندی، علیاکبر نوایی، مجتبی الهی خراسانی و غلامرضا جلالی در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ برگزار شد. سومین پیشنشست نیز به «روابط و گفتمان سیاسی آیتالله میلانی (ره)، نقش ایشان در مبارزه با بهاییت و دیدگاههای تمدنی» اختصاص داشت که ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ با حضور حجج اسلام محمدرضا جواهری، محمد غفورینژاد، غلامرضا جلالی و سید مجید ظهیری برگزار شد.
چهارمین پیشنشست با عنوان «رویکرد تعاملی آیتالله میلانی (ره) در همراهی با نهضت امام خمینی (ره)» در بنیاد پژوهشهای اسلامی در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ برگزار شد و حجج اسلام شریعتیتبار، عبداللهینژاد و کامل نواب سخنرانی کردند.
از دیگر پیشنشستها میتوان به نشست تبریز در ۸ آذرماه ۱۴۰۴ و نشست معنوی در مسجد جامع میلان، از توابع شهرستان اسکو، اشاره کرد که با سخنرانی حجتالاسلام شریعتیتبار، احد فرامرز قراملکی و یکی از محققان تبریزی برگزار شد که به بررسی ابعاد اخلاقی و معنوی شخصیت آیتالله میلانی اختصاص داشت.
ششمین پیشنشست علمی در کربلای معلی با همکاری عتبه عباسیه در تاریخ ۱۳ آذرماه ۱۴۰۴ برگزار شد و حضور آیتالله صافی و جمعی از فضلای حوزه علمیۀ نجف، همچنین ارائه مقاله توسط حجج اسلام ربانی بیرجندی و نزار آل سنبل، از اهم رویدادهای این نشست بود.
هفتمین پیشنشست با موضوع «نیاز امروز اجتهاد: تحول در روش یا مبانی» در تاریخ ۲۴ آذرماه ۱۴۰۴ در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد و سخنرانیهای دکتر حسین ناصری مقدم، دکتر احد فرامرز قراملکی و حجتالاسلام محمد حسن ربانی بیرجندی، با مدیریت دبیر نشست دکتر عباسعلی سلطانی، ارائه شد.
انتشار آثار علمی و تألیفی
در کنار پیشنشستها، مجموعه گستردهای از آثار علمی و تألیفی منتشر شد که شامل ۳۳ مقاله با نمایۀ ISC و کتابهای تخصصی در حوزه فقه، اصول، کلام و اخلاق بود. از جمله این آثار میتوان به «اراده در اندیشه اصولی آیتالله میلانی (ره)» اثر علیرضا صادقی، «منهجشناسی علمی آیتالله میلانی (ره)» اثر حسین ناصری مقدم و «خاندان و اندیشهها آیتالله میلانی (ره)» اثر غلامرضا جلالی اشاره کرد. همچنین «شرح شوق: خاطرات معنوی از آیتالله میلانی (ره)» برای مخاطبان عمومی منتشر شد و مجموعههایی در حوزه قواعد فقهی، دیدگاههای علمی و نامههای ایشان در دسترس پژوهشگران قرار گرفت.
دیدار با مراجع تقلید و علمای حوزه
در مسیر برگزاری کنگره، دیدارهایی با حضور مراجع تقلید و علما از حوزههای قم، مشهد و نجف انجام شد. از جمله این دیدارها میتوان به ملاقات با آیتالله العظمی سید موسی شبیری زنجانی، آیتالله العظمی شیخ جعفر سبحانی، آیات رضا استادی، سید علی میلانی، ابوالقاسم علیدوست، شیخ جواد مروی، سید جعفر سیدان، اشرفی شاهرودی، سید احمد علمالهدی، سید محمدرضا حسینی آملی، شیخ مهدی و شیخ محمد مروارید، حمید درایتی، رضازاده و صافی، اشاره کرد. این دیدارها فرصت مغتنمی برای تبادل دیدگاهها و تأیید علمی و معنوی برنامههای کنگره فراهم کرد.
تولید و پخش گفتارهای علمی
یکی از اقدامات برجسته کنگره، تولید مجموعه گفتارهای علمی در تحلیل دیدگاههای آیتالله میلانی (ره) توسط اساتید طراز اول حوزه و پخش آنها از شبکه چهار سیما بود. این برنامه از تاریخ ۳۰ آذرماه تا روز برگزاری کنگره از سوی مدرسه دارالعلم در آستان قدس رضوی تهیه و منتشر خواهد شد.
برنامههای اصلی کنگره
مراسم اصلی کنگره با افتتاحیهای شامل پیام مقام معظم رهبری و پیام مکتوب آیتالله العظمی سبحانی آغاز و سپس سخنرانیها، ارائه گزارش توسط دبیر همایش و رونمایی از آثار منتشر شده دنبال خواهد شد. ۶ نشست علمی نیز در بنیاد پژوهشهای اسلامی برگزار خواهد شد که محورهای آن شامل دیدگاههای فقهی و اصولی، کلامی و فلسفی، شخصیت سیاسی و اجتماعی، تقریب مذاهب و وحدت اسلامی، مدیریت و تحولات آموزشی حوزه و تحلیل آثار شاگردان برجسته خواهد بود. مراسم اختتامیه با گزارش علمی پنلها و سخنرانیهای پایانی به پایان میرسد.
برنامههای پیش رو
یکی از مهمترین اهداف دو سال آینده کنگره، تکمیل و تدوین صوت و تقریرات دروس فقه و اصول آیتالله میلانی (ره) و انتشار موسوعهای منقح و مستند از آرای ایشان است. همچنین تحلیل و بررسی دیدگاههای فقهی، اصولی، کلامی، تفسیری و اخلاقی ایشان توسط محققان برجسته در دستور کار قرار دارد تا آثار علمی مرجع عالیقدر به طور کامل و دقیق در دسترس پژوهشگران و طلاب حوزه قرار گیرد.
نظر شما